Yumurtalık Yetmezliği (Prematür Over Yetmezliği - POY)

Yumurtalık yetmezliği, diğer adıyla prematür over yetmezliği (POY), bir kadının 40 yaşından önce yumurtalıklarının normal fonksiyonlarını durdurması durumudur. Bu durum, kadınlarda erken menopoz ile sonuçlanabilir.

Nedenleri:

Yumurtalık yetmezliğinin kesin nedeni her zaman belirlenemeyebilir, ancak olası nedenler şunlardır:

• Genetik Faktörler: Ailede erken menopoz öyküsü, yumurtalık yetmezliği riskini artırabilir. Özellikle Turner sendromu gibi kromozomal bozukluklar POY'a yol açabilir.
• Otoimmün Hastalıklar: Bağışıklık sisteminin yumurtalıklara saldırması sonucu ortaya çıkan otoimmün hastalıklar (örneğin, Hashimoto tiroiditi veya Addison hastalığı) yumurtalık fonksiyonlarını bozabilir.
• Kemoterapi ve Radyoterapi: Kanser tedavisi gören kadınlarda, kemoterapi ilaçları ve radyoterapi yumurtalıklara zarar vererek POY'a neden olabilir.
• Cerrahi Müdahale: Yumurtalıkların cerrahi olarak alınması (ooforektomi) veya rahmin alınması (histerektomi) yumurtalık yetmezliğine yol açabilir.
• Enfeksiyonlar: Bazı enfeksiyonlar (örneğin, kabakulak) yumurtalıklara zarar verebilir.

Belirtileri:

Yumurtalık yetmezliğinin belirtileri, menopoz belirtilerine benzerlik gösterir:

• Adet düzensizliği veya adetlerin tamamen kesilmesi (amenore)
• Sıcak basmaları
• Gece terlemeleri
• Vajinal kuruluk
• Uyku sorunları
• Duygu durum değişiklikleri (depresyon, anksiyete)
• Cinsel istekte azalma
• Kısırlık (infertilite)

Tanı:

Yumurtalık yetmezliği tanısı, genellikle belirtiler, hormon testleri (FSH, LH, estradiol) ve AMH (Anti-Müllerian Hormon) testi ile konulur.

Tedavi:

Yumurtalık yetmezliğinin tedavisi, belirtileri hafifletmeye ve kemik sağlığını korumaya yöneliktir. Tedavi seçenekleri şunları içerebilir:

• Hormon replasman tedavisi (HRT): Östrojen ve progesteron hormonlarının yerine konulması, sıcak basmaları, vajinal kuruluk ve kemik kaybını azaltabilir.
• Kalsiyum ve D vitamini takviyesi: Kemik sağlığını korumak için önemlidir.
• Yaşam tarzı değişiklikleri: Sağlıklı beslenme, düzenli egzersiz, sigara içmemek ve alkol tüketimini sınırlamak genel sağlığı iyileştirebilir.

Doğurganlık:

Yumurtalık yetmezliği olan kadınların doğal yollarla hamile kalma olasılığı düşüktür. Ancak, bazı durumlarda tüp bebek (IVF) tedavisi veya yumurta donasyonu gibi yöntemlerle gebelik elde edilebilir.